Gökdelen ve Beton Ada/J.G. Ballard

Kitap: Gökdelen

Orijinal Adı:High Rise

Yazar: J.G. Ballard

Yayıncı: Sel Yayınları

Tür: Bilim Kurgu,Distopya

Puanım: 8.5

Kitap: Beton Ada

Orijinal Adı:Concrete Island

Yazar: J.G. Ballard

Yayıncı: Ayrıntı Yayınları

Tür: Kurgu,Edebiyat

Puanım: 6

Son bir ay zarfında birçok kitap okudum ama çoğu için kısa bir tanıtma  faslı bile yapamadım.Hazır İzmir'e gelmişken ve boşken , şimdi  tam vaktidir diye düşündüm.


Bugün  Ballard'dan,  Gökdelen ve Beton Ada'yı kısaca tanıtacağım.Ballard'ı açıkçası daha 1 ay öncesine kadar bir bilimkurgu yazarı olduğunu bile bilmiyordum.Biliyorum acınası...Fakat Goodreads'in  bize sağladığı  yararlardan biri de tanımadığımız ve sevebileceğimiz yazarları bize keşfetme olanağı vermesi.


Ballard'ı okumak istememin sebebi,diğer çoğu bilimkurgu yazarlarının aksine (yanlış söylüyorsam af ola) herhangi bir şekilde bilimle ilgili arka planın olmaması.Peki bu kötü bilimkurgu eserleri yazmasına engel mi?Okuduğum kitapları itibariyle pek değil; hatta daha önce tatmadığım,kendine mahsur bir anlatım tarzı ile  büyük ihtimalle bu daldaki en özgün yazarların arasında geliyor.Hatta gerçekten ingilizce sözcüklerde var mı diye baktım birkaç yere,kendisinin sitilinde olan yazılar için tanımlanması kolay olsun diye "ballardian" diye geçerli bir sözcük var(Tolkien için nasıl "tolkien'esque" diye bir şey varsa").Hatta anlamını koyalım buraya da:

----------------------------------------------------

Ballardian  (ˌbælˈɑːdɪən)
— adj
1.	of James Graham Ballard (born 1930), the British novelist, or his works
2.	resembling or suggestive of the conditions described in Ballard's novels and stories, esp dystopian modernity, bleak man-made landscapes, and the psychological effects of technological, social or environmental developments

----------------------------------------------------

Tanımlamada da dediği gibi yazarın kendine has yazım tarzında, oluşturduğu  distopik gelecekte, daha bu geleceğe ısınamamış,hazır olmayan insanı konuk eder. Bunun sonucu olarak duygusal olarak ezilen ve içten çürüyen  insanı  herşeyiyle bize gösterir.

İlk okuduğum Gökdelen(High Rise) adlı romanı da bunun klasik bir örneği.Yakın gelecekte insanlar gökdelenlerde kalmaya başlamaktadır.40 kata kadar çıkabilen bu yapılar,içinde havuzundan marketine ,masaj salonundan kuyumcusuna kadar her şeyi barındırır.İnsan bu yapılardan  çıkma gereği duymadığı gibi kendi dairelerini bırakıp gökdeleni  yavaştan kendi evi belleyecektir.Hiyerarşik bir sistemin geçerli olduğu bu yapıda ,alt katlardan üst katlara doğru çıktıkça aynı kapitalist sistemdeki sınıf farklılıkları görünür.Yazar  bu sistemi tanımlamak için 3 karakter seçmiştir.Bunlardan biri 2. katta yaşayan Wilder,diğerleri ise 25.katta yaşayan Anthony Royal ve 40.katta yaşayan Robert Laing.Yazar bu üç kişi üzerinden modernizmin daha çağdaşlaşmaya hazır olmayan insan üzerinde nasıl geri teptiğini metaforlara başvurarak anlatıyor.Dahası insanın,her ne kattan olursa olsun, her zaman daha fazlasını istemesi bu gökdelenin içinde hiç kimsenin tarafsız kalmak istese bile kalamayacağı  bir savaşa sürükler.

Beton Ada romanı ise bende nedense Gökdelen kadar etki yaratamadı.Bunu Gökdelen'in  belki de okuduğum ilk Ballard romanı olmasından ve beklenti seviyemi belki de yükseklere taşımasından olabilir diye düşünüyorum.Karakterimiz,Robert Maitland , yine toplumun üst sınıflarından bir bireydir.Bir gün otobanda kaza yapar ve arabasıyla beraber bir adaya düşer.Bu adadan sakat haliyle çıkması mümkün değildir.Bu andan itibaren yazar Robinson Crusoevari bir hikaye yapısıyla  romanını kurgular.Fakat kahramanımız adanın tek sakini değildir.Burdan çıkabilmesi için gerekli kişilerle önünde sonunda karşılaşır fakat asıl soru onlar onu çıkartmak isteğinde midir?Bunlardan birisi zihinsel engeli bulunana eski bir trapezci,Proctor, diğeri ise dengesiz bir kadın olan Jane Shepard'dır.

Açıkçası Ballard'ı okumaktan gerçekten zevk aldım ki daha en iyi eserleri sayılan Güneş İmparatorluğu ve Çarpışma'yı okumadım bile.Siz de bilimkurgu da farklı bir şey arıyorsanız ya da değişik durumlardaki insanlar üstünde psikanaliz okumaları olan  kitaplar  arıyorsanız Ballard'ı kesinlikle öneriyorum.


Not:Gökdelen'in tercümesi Dost Körpe'den.Birebir de tanışıklığım yok ama çoğu sevdiğim saydığım kitaplarda bu adamın imzası var adeta Dost Körpe gördüğüm yerde alasım geliyor .En Son Gormenghast'ın çevrisini de onun yaptığını gördüm ne yazık ki 2.kitap hiç bir yerde yok o yüzden seri şeklinde olmadan alasım gelmiyor.


Not2:Sel Yayıncılık Ballard'ın yeni kitabını hazırlıyor Eylül'e kadar.Kitap Kingdom Come.